In het najaar van 2016 hebben de VNG, de PO en VO-raad middels de commissie Nijpels aan het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) een agenda aangeboden om de juridische en financiële belemmeringen in de onderwijshuisvesting te adresseren. Er zijn verschillende aanleidingen te benoemen die tot deze samenwerking en het opstellen van deze agenda hebben geleid: het rapport van de Algemene Rekenkamer: “De praktijk gecheckt”, de decentralisatie van de onderhoudsmiddelen voor het Primair Onderwijs in 2015, de evaluatie van de MI vergoeding, de onduidelijke status van renovatie versus nieuwbouw en het ontbreken van een juridische status van een Integraal Huisvestingsplan (IHP).

Parallel aan de commissie Nijpels is vanuit het Klimaatverbond het initiatief gestart voor Green Deal Scholen (GDS). Hierbij is ingezet op het wegnemen van belemmeringen voor het realiseren van duurzame onderwijsgebouwen.

De Mevrouwen hebben in samenwerking met nul25 in opdracht van GDS onderzocht of  het ontwikkelen van een model/format voor het opstellen van Integrale Huisvestingsplannen (IHP) waar Duurzaamheid en Gezonde School een integraal onderdeel van uit maken, veel belemmeringen voor het realiseren van duurzame schoolgebouwen weggenomen kunnen worden. In gesprekken met gemeenten, schoolbesturen en collega adviesbureau’s bleek niet een format maar een advies dat voorwaarden formuleert voor zowel product als ook het proces meer waarde heeft.

Een aantal onderdelen uit het advies:

  • Basis op orde
    Voorwaardelijk aan de processen die moeten leiden tot afspraken over een haalbaar meerjarenperspectief ten aanzien van de huisvesting van onderwijs, al dan niet verbreed met kindvoorzieningen etc., een IHP dus, zijn er een aantal zaken die op nationaal niveau afgesproken kunnen worden:

    • Maak een IHP tot een verplichting om te moeten komen tot besluitvorming over onderwijshuisvesting;
    • Hanteer eenzelfde financieringsgrondslag voor de uitkering in het Gemeentefonds, bijvoorbeeld eenzelfde bedrag per kind per onderwijssoort;
    • Leg de minimale kwaliteitseisen in wet- en regelgeving vast, bijvoorbeeld door in het Bouwbesluit het kwaliteitskader PO/VO op te nemen. NB: BENG wordt daar reeds in opgenomen;
    • Zorg dat de partij die verantwoordelijk is voor de financiering ook daadwerkelijk genoeg geld heeft om te voldoen aan de minimale kwaliteitseisen;
    • Zorg dat de partij die verantwoordelijk is voor de exploitatie ook daadwerkelijk genoeg geld heeft om dit te doen;
    • Overweeg ten behoeve van een eenvoudiger proces én besluitvorming om de partij die verantwoordelijk is voor de financiering van het gebouw ook de partij te laten zijn die verantwoordelijk is voor de exploitatie van hetzelfde gebouw.
  • Proces
    In dit onderzoek is duidelijk geworden dat er vele wegen naar Rome leiden, een vaste marsroute lijkt dan ook niet zinvol. Wel is duidelijk geworden dat een goed proces voldoet aan een aantal voorwaarden:

    • Werk vanuit een duidelijk afsprakenkader ten aanzien van reikwijdte (hoe integraal is integraal?) en uitgangspunten (te beginnen met: welke visies liggen ten grondslag?);
    • Stel met elkaar begripsdefinitie en bepaling van verantwoordelijkheden bij aanvang vast;
    • Werk gedurende het proces vanuit wat gemeenschappelijk bindt;
    • Zorg voor borging van het IHP-proces binnen de betrokken organisaties;
    • Overweeg op welke momenten de Gemeenteraad tijdens het proces actief meegenomen moet worden en betrek hen dan;
    • Overweeg het inschakelen van externe onafhankelijke expertise om het proces te leiden.
  • Product
    Een aantal kenmerken van het product: een goed IHP:

    • Bestaat uit:
      • een inhoudelijk deel – kader stellende afspraken op inhoudü een inventarisatie van voorzieningen
      • een financiële paragraaf
      • een uitvoeringsprogramma inclusief planning;
    • waarbij het inhoudelijk deel is gebaseerd op een visie op inhoud;
    • en financiën ook deel uitmaakt van de kader stellende afspraken;
    • de inventarisatie van de voorzieningen daar waar relevant (bijvoorbeeld bij technische (bouwkundige/energetische) scan) door een onafhankelijke partij plaatsvindt;
    • en het uitvoeringsprogramma gebaseerd is op financiële afspraken die een coalitieperiode overstijgen (bij de huidige verantwoordelijkheidsverdeling);
    • en vastgelegd is op welke wijze het IHP geactualiseerd en herijkt wordt.

BewarenBewaren